Ιστορία της Καββάλα

Η Καββάλα θεωρείται η καρδιά της Δυτικής Μυστηριακής Παράδοσης και συνιστά το θεμέλιο λίθο για την εσωτερική ανάπτυξη του ανθρώπου. Στο διάβα των αιώνων εκφράστηκε με ποικίλους τρόπους ανάλογα με τον τόπο, το χρόνο, την ιδιοσυγκρασία και το εξελικτικό επίπεδο των ανθρώπων. Επηρέασε και επηρεάστηκε από πολλούς λαούς και πολιτισμούς, από τη μακρινή προϊστορία έως και τη σύγχρονη εποχή. Η Έλενα Πέτροβνα Μπαβάτσκι αναφέρει στο έργο της «Ίσις Αποκαλυμμένη» ότι η Καββάλα υπήρχε ήδη πριν από 70.000 έτη.

Σύμφωνα με την εσωτερική παράδοση, ο τόπος καταγωγής της τοποθετείται στη μυθική Ατλαντίδα. Από εκεί η εσωτερική γνώση της μεταλαμπαδεύτηκε στις άλλες ηπείρους από μύστες που ανέλαβαν να τη διαδώσουν πριν την καταστροφή της ηπείρου.

Τα πρώτα ιστορικά στοιχεία για την Καββάλα τα συναντούμε στην περιοχή της Μεσοποταμίας και κύρια στους πολιτισμούς των Σουμμερίων και των Χαλδαίων. Εκεί λέγεται πώς, για πρώτη φορά μετά την καταστροφή της Ατλαντίδας, επανενώθηκαν όλα τα κομμάτια της καββαλιστικής γνώσης.

Από εκεί πέρασε στο νομαδικό λαό των Εβραίων, ο οποίος λόγω της διαρκούς μετακίνησής του ενσωμάτωσε στη δική του παράδοση πολλά από τα στοιχεία άλλων λαών με τους οποίους ήρθε σε επαφή. Μάλιστα, η ονομασία «Καββάλα» είναι εβραϊκή και σημαίνει«από το στόμα στο αυτί», καθώς αρχικά υπήρξε ως μια καθαρά προφορική παράδοση. Η εβραϊκή συνεισφορά στην εξέλιξη της Καββάλα ήταν ιδιαίτερα σημαντική, ωστόσο το όλο σύστημα δεν έπαψε ποτέ να ανανεώνεται και να εμπλουτίζεται από όπου κι αν έγινε δεκτό στο διάβα των αιώνων.

Πιθανολογείται ότι αρκετοί από τους πρώτους Χριστιανούς είχαν έρθει σε επαφή με το καββαλιστικό σύστημα. Επίσης κατά τους πρώτους μεταχριστιανικούς αιώνες, όταν η Αλεξάνδρεια στην Αίγυπτο έγινε το πνευματικό κέντρο όλου του κόσμου, η Καββάλα μελετήθηκε αρκετά και συνέβαλλε στη διαμόρφωση των ρευμάτων του Νεοπλατωνισμού και του Γνωστικισμού. Γενικά η σύνδεσή της τόσο με τον αρχαίο ελληνικό, όσο και με τον χριστιανικό τρόπο σκέψης την έκανε περισσότερο προσιτή.

Στη συνέχεια, η Καββάλα πέρασε -περί τον 10ο αιώνα μ.Χ.- στην Ευρώπη από τους Άραβες και τους Εβραίους της διασποράς, και έγινε αποδεκτή με ζέση από τους ευρωπαίους διανοούμενους. Η καββαλιστική σοφία ενσωματώθηκε στην πνευματική γλώσσα της εποχής και εκφράστηκε μέσα από το χριστιανικό συμβολισμό, τις ιστορίες του ιπποτισμού και την παράδοση των τροβαδούρων, αλλά και στην αρχιτεκτονική των καθεδρικών ναών. Σε αυτή την περίοδο, κατά τον 13ο αιώνα μ.Χ, εμφανίστηκε και ένα σημαντικό καββαλιστικό σύγγραμμα το «Ζοχάρ», το οποίο πρωτοεκδόθηκε στην Ισπανία.

Πολλοί ήταν οι Ευρωπαίοι λόγιοι που ενστερνίστηκαν την Καββάλα και συνεισέφεραν στην περαιτέρω διαμόρφωσή της, όπως ο Ραϊμόνδος Λούλος, ο Μέγας Αλβέρτος και ο Ρογήρος Βάκων, για να αναφέρουμε μόνο μερικούς από το πλήθος των Καββαλιστών που εμφανίστηκαν στην Ευρώπη. Ιδρύθηκαν, επίσης, πολλές καββαλιστικές σχολές στην Ισπανία, την Ιταλία και τη νότιο Γαλλία. Επιπλέον, η Καββάλα βρήκε έναν ακόμη τρόπο έκφρασης την περίοδο του Μεσαίωνα μέσα από την Αλχημεία, η οποία με τη συμβολική της γλώσσα μπόρεσε με συγκαλυμμένο τρόπο να εκφράσει τις εσωτερικές αρχές σε εκείνους τους σκληρούς καιρούς των διωγμών.

Γενικά στο διάστημα 12ου-15ου μ.Χ αιώνα η μελέτη της Καββάλα ήταν παρούσα σε κάθε τομέα έρευνας που σχετιζόταν με την τέχνη, τη φιλοσοφία, την επιστήμη και τη θρησκεία. Συχνά στάθηκε πηγή έμπνευσης για πολλές σημαντικές μορφές της παγκόσμιας ιστορίας που έφεραν το πνεύμα της Αναγέννησης στην Ευρώπη (όπως ήταν ο Παράκελσος, ο Τόμας Μουρ, ο Μαρσίλο Φιτσίνο, ο Τζορντάνο Μπρούνο κ.α.). Επίσης ενέπνευσε εξέχουσες μορφές της επιστήμης και της τέχνης κατά τους επόμενους αιώνες, όπως ήταν μεταξύ πολλών άλλων ο Νεύτων, ο Κέπλερ, και ο Σέξπιρ.

Μία σημαντική αναμόρφωση της Καββάλα λέγεται ότι πραγματοποιήθηκε στο Σαφέντ της Παλαιστίνης κατά τον 16ο αιώνα μ.Χ.. Σε αυτόν τον τόπο δημιουργήθηκε μια παγκόσμια καββαλιστική κοινότητα με έντονο ερευνητικό πνεύμα και τελικά νέοι δρόμοι ανοίχθηκαν για τη μελέτη της Καββάλα όταν έφθασε εκεί μια ιδιαίτερη σημαντική μορφή, ο Ισαάκ Λούρια.

Η σύγχρονη προσέγγιση της Καββάλα σφραγίστηκε από την παρουσία του ερμητικού τάγματος Golden Dawn στα τέλη του 19ου αιώνα, και είναι αξιοσημείωτη η αναζωπύρωση του γενικότερου ενδιαφέροντος για κάθε θέμα που σχετιζόταν με τις εσωτερικές μελέτες. Στο σύστημά της εκπαιδεύτηκαν σημαντικότατοι μελετητές της Καββάλα οι οποίοι πρόσθεσαν τη δική τους συνεισφορά στο οικοδόμημά της, προσδίδοντάς της μια ουσιαστικά νέα και σύγχρονη μορφή, απαλλαγμένη από τα μεσαιωνικά πρότυπα.

Ήδη από τις αρχές του 20ου αιώνα κάνουν την εμφάνισή τους διάφορα συστήματα εσωτερικής εκπαίδευσης, σαφώς επηρεασμένα από τις διδασκαλίες της Golden Dawn, αλλά με εμφανή τα στοιχεία της εκάστοτε χωροχρονικής στιγμής. Μεγάλη ανάπτυξη η εσωτερική φιλοσοφία γνωρίζει από τη δεκαετία του ’60 και κατ’ επέκταση η Καββάλα, όπου και κάνουν την εμφάνισή τους νέες σχολές εσωτερικής ανάπτυξης χρησιμοποιώντας το ιερόγλυφο του Δέντρου της Ζωής.

Η Καββάλα του 21ου αιώνα, πλέον, δεν θυμίζει σε τίποτα εκείνη των παλαιότερων εποχών. Παρότι ζούμε σε μια κρίσιμη μεταβατική περίοδο από κάθε άποψη, και παρά το γεγονός ότι στην πλειοψηφία της η ανθρωπότητα πασχίζει να ισορροπήσει ανάμεσα στη σύγχυση που επικρατεί σήμερα, υπάρχει μια μικρή μερίδα ανθρώπων που εστιάζουν τη συνειδητότητά τους στο μέλλον, προς το όραμα μια νέας πραγματικότητας, η οποία βαθμιαία επιζητεί να στρέψει το συνειδησιακό κέντρο βάρους προς το σύμπαν. Για μια ακόμη φορά το σύστημα της Καββάλα ανανεώνεται, εκσυγχρονίζεται, και τούτη τη φορά προσεγγίζεται η κοσμική του διάσταση.

Σ.Κ.Σ.